HET BALTISCHE ALTERNATIEF

De Baltische Staten, en met name Estland, zijn een uitstekend alternatief voor Scandinavië. Dezelfde dichte bossen, heldere meren en verlaten wegen, maar (vooralsnog) veel goedkoper en veel minder bezocht door toeristen. In Estland vind je niet alleen een prachtige natuur, maar ook restanten van een rijke historie; behalve romantische kastelen en Middeleeuwse stadjes, hebben ook de Sovjetbarakken hun eigen verhaal te vertellen.

Estland: natuur, historie en alle dagen zon

Het is even zoeken zonder goede wegenkaart. We proberen een kortere route te vinden van Letland naar Rõuge in Estland, maar alle wegen eindigen in een hobbelig grindpad. We passeren de weg richting Rusland; een ellenlange rij vrachtwagens. En de file moet enorm zijn, want de grens is een flink eind verderop. Rõuge is een piepklein dorpje. Er is een kerkje, een restaurantje, een postkantoor en de pinautomaat staat in de supermarkt. De camping met de onuitspreekbare naam Ööbikuoru ligt op een helling met uitzicht op het meertje. Er staan maar drie tentjes. De overige bezoekers slapen liever in een van de piepkleine houten cabines. We bezoeken de Luhasoo Nature Trail, een pad van 4,5 kilometer door het moeras. Over de gehele lengte zijn planken aangelegd, maar door de droogte van de afgelopen weken is het nergens drassig. We komen speciaal voor de vleesetende plantjes. Ze zijn er in overvloed. Eén van de ronde meertjes aan het pad lijkt met gitzwart water gevuld.

Luxe winkelcentra

In de studentenstad Tartu ligt het voor de hand dat we een kamer in een studentenflat nemen. Campings houden we even voor gezien, want eerst zullen we wat spullen aan moeten schaffen die tijdens onze reis door Litouwen en Letland zijn gesneuveld of op zijn geraakt, zoals een luchtmatras en gasflessen. Ook hebben we een goede wegenkaart van Estland nodig. En aangezien Tartu niet alleen bestaat uit een antiek centrum, maar ook uit moderne buitenwijken met super-de-luxe winkelcentra, zijn we aan het goede adres. Aan het centrale plein - Raekoja Plats - staan bijzondere gebouwen, maar het eigenaardigst is het overdreven scheefstaande kunstmuseum, dat Tartu tot het Pisa van Estland maakt. Op de Toomemägi heuvel staat de vervallen kathedraal temidden van tuinen met beelden. Terwijl het speelgoedmuseum het hoogtepunt is voor onze zoon van vijf, staat een bezoek aan de A. Le Coq brouwerij op het verlanglijstje van mijn vriend.

We verlaten Tartu over opgebroken wegen en komen maar langzaam vooruit. Overal in de Baltische Staten wordt gewerkt aan nieuwe wegen, met geld van de Europese Unie. De landen ondergaan sinds de toetreding een complete metamorfose. Op de velden foerageren groepen ooievaars. In Kallaste aan het uitgestrekte Peipsi Meer parkeren we de auto. Aan de overkant ligt Rusland, maar je ziet er niets van. Het zandstrand van Kauksi, aan de noordkant van het meer, moet het mooiste van Estland zijn, beschut door bossen en duinen. Overal zandbanken in het ondiepe water; je kunt tot heel ver het meer in lopen.

Twee vestingen

Narva-Jõesuu ligt in het uiterste noordoosten van Estland. Ons zoet roze geschilderde houten pension ligt tussen twee geschiedenissen in: aan de ene zijde een groene, houten, vervallen villa van voor de Eerste Wereldoorlog, en aan de andere zijde een vormeloze blokkendoos uit de Sovjettijd. Narva-Jõesuu is een fascinerend langgerekt dorp temidden van dennenbossen, met een kilometers lang strand dat aan de oostkant eindigt bij de monding van de Narva rivier, de grens met Rusland. Narva zelf is een typisch Russisch stadje met fantasieloze gebouwen, maar wij komen voor het kasteel. Het Hermanni kasteel staat pal tegenover het fort van Ivangorod, de Russische stad aan de overkant van de rivier. Geweldig, hoe die twee vestingen elkaar lijken uit te dagen. Groepjes toeristen staan op het fort naar ons te zwaaien. Auto’s en vrachtwagens op weg naar Rusland vormen een eeuwige file in de straten en op de brug aan de voet van het kasteel.

Het is zaterdag: trouwdag. Pas getrouwde stellen lopen, gevolgd door familie en vrienden, van hot naar her op zoek naar mooie kiekjes. De klippen aan de noordkust blijven lang onzichtbaar door de bebossing. Pas bij Valaste, waar we de veelbesproken waterval bezoeken, kunnen we via een metalen trap langs de rotsen afdalen. Hoewel de waterval tegenvalt (‘druppeltjes’ komt dichter bij de waarheid), is hier toch veel te beleven: talloze bruidsparen laten zich hier fotograferen. Zij hangen slotjes met hun namen erop vast aan het platform, hoog boven de kalme zee. Op de camping van Altja, in Lahemaa Nationaal Park, staan enkele tentjes en twee stinkende poepdozen. Het stille zeewater staat vol met riet. We lopen langs de kust, door de bossen, over keien en langs reusachtige stenen, die in de ijstijd van Scandinavië naar Estland zijn gestuwd. ‘s Avonds stoppen bussen vol Estlandse Russen bij het restaurant naast de camping. De Estlandse eigenaresse van onze camping is er niet blij mee, ze heeft haar buik vol van de Russen, zegt ze. Vrolijke muziek tot diep in de nacht, dronken families die uitgelaten dansen. En wij doen mee.

Disneyland?

De volle vuilnisbakken op de camping en het vuil dat eromheen op de grond ligt, zeggen ons dat het tijd wordt om verder te reizen. Het duurt niet lang of we rijden door een omvangrijk industriegebied. Dan volgen de uitgestrekte buitenwijken van Tallinn. Tallinn. Het lijkt Disneyland wel! En wanneer we een sticker vinden met de tekst ‘Welcome to Disneyland, Tallinn’ weten we het zeker: deze stad is niet echt. Het centrum is té mooi, té schoon. Personeel van restaurants, cafés en souvenirwinkels loopt rond in middeleeuwse kledij. Gepofte kastanjes koop je bij de troubadour met puntmuts en puntschoenen op de hoek van de straat. Schitterende gebouwen te over in deze oude Hanzestad; kerken, stadsmuren, handelaarhuizen, zelfs het postkantoor is prachtig. Geweldig uitzicht op de stad en de haven - het huizenhoge cruiseschip lijkt aan je voeten te liggen - vanaf de Olaf’s kerk. Het centrum is piepklein en je hebt in no-time alles oppervlakkig gezien. Het cruiseschip heeft grote groepen Spanjaarden gebracht. Zij sjokken en masse onder paraplu’s (tegen de felle zon) door de nauwe straatjes van Tallinn.
‘Welcome to hell.’ Als je dát leest, dan wil je het met eigen ogen zien: Paldiski, de belangrijkste marinebasis tijdens de Sovjetjaren. Typische Sovjetflats en legerbarakken. Een trieste bedoening. We gaan op zoek naar het befaamde ‘Pentagon van de Sovjets’, waar trainingen voor de soldaten werden gegeven. Maar een donker betonnen gebouw herken je niet zo gauw temidden van een woud aan grauwe bouwsels... De mooie rode vuurtoren, de hoogste van Estland, maakt alles goed.

Tropisch binnenbad

De ferry brengt ons in een half uur naar het eilandje Muhu, door een dijk verbonden met het grotere Saaremaa. We staan op de camping bij Kuressaare aan een strand vol graspollen en riet. Het regent, en dat komt hard aan, want dit is om precies te zijn onze tweede regendag in de Baltische Staten! We waren er inmiddels vanuit gegaan dat de zon hier altijd schijnt. Van schrik brengen we een dagje door in het tropische binnenbad van Kuressaare.

De volgende dag schijnt als vanouds weer de zon, en dat is maar goed ook, want dit wordt onze laatste dag in Estland. We gaan weer op pad. Aan het einde van het schiereiland Sõrve staat de in het oog springende zwart-witte vuurtoren van Sääre. Veel Esten brengen op deze mooie plek een dagje door. Ook wij zitten urenlang op de kiezelstenen naar de zee en de kust van Letland, recht voor ons, te turen. Als we op de terugweg het als mooiste te boek staande zandstrand van het eiland aandoen, zien we weer dezelfde graspollen. Het is duidelijk, op Saaremaa kom je niet voor het strand. Maar de houten windmolen die we onderweg zagen mag er wel wezen!

Estland mag dan niet beschikken over droomstranden, mooie stukken kust zijn er in overvloed. Op veel plekken, zowel aan de kust als in het binnenland, kun je prachtige wandelingen maken. Fietsvakanties zijn ook heel goed mogelijk, gezien het vrij vlakke landschap. En Tallinn, de sprookjesachtige hoofdstad, zorgt voor de nodige portie cultuur. Kortom, het land heeft zoveel te bieden, je hoeft het alleen nog maar even te ontdekken.

Eerder gepubliceerd in Nordic Magazine, zomer 2008