De diva onder de wandelroutes

Zoals het een echte diva betaamt, rijgt de DiVa Walk de allermooiste plekjes van de Varusregio in het Osnabrücker Land naadloos aaneen. Van historisch belangwekkende plaatsen, talloze vakwerkhuizen tot de prachtige natuur; deze nog maar drie jaar jonge 105 kilometer lange wandelroute heeft het allemaal in huis. De "Di" staat voor dino's, de "Va" voor de Romeinse stadhouder Varus. Samen vormen ze een gouden duo, dat menig wandelaar aangenaam zal weten te verrassen.

Een Romeinse stadhouder

Onze eerste wandeling begint in Kalkriese, precies op de plek waar de beroemde Slag van Varus heeft plaatsgevonden. Maar niet voordat we het Museum en Park Kalkriese hebben bezocht. De belangrijkste focus van het museum ligt uiteraard bij de Varusslag. Er was eens een Romeinse stadhouder met de dure naam Publius Quinctilius Varus, die rond het jaar nul alle touwtjes in handen had in de provincie Germanië. Zonder al te veel problemen had hij de Romeinse rechtspraak al ingevoerd, maar met het innen van belastingen hadden de Germanen meer moeite. De weerstand tegen de Romeinse overheersing groeide. Toch waren er ook Germaanse stammen die er wel voordeel in zagen: de Romeinen waren rijk, welvarend en gezond, en bovendien bouwden ze prachtige huizen. Dat terwijl de Germanen in armoedige hutten leefden en hun tanden al op vroege leeftijd kwijt raakten, omdat zij de kunst van het tandenpoetsen nog niet onder de knie hadden. Wanneer Varus met zijn drie legioenen - ongeveer 18.000 man sterk - in de herfst van het jaar 9 na Christus op de terugweg is naar de winterkampen aan de Rijn, wordt hij gewaarschuwd voor een mogelijke aanslag. Maar hij wuift deze laster weg. Arminius? Die trouwe Germaan die in Rome was opgegroeid en opgeleid? Die officier in het Romeinse leger met zijn onbesproken gedrag? Die aardige man met wie Varus menig maaltijd had gedeeld? 

Een hinderlaag

Dan hoort Varus van de in nood verkerende Germanen, en gretig neemt hij de rol van reddende engel op zich. Hij besluit samen met zijn omvangrijke troepen de omweg te maken en doordringt het voor hem onbekende en vrijwel onbegaanbare gebied. De aanval vanuit het dichte struikgewas, in de stromende regen, komt voor hem als een totale verrassing. De Romeinen hebben geen schijn van kans. Na drie dagen vechten geeft Varus het op en pleegt zelfmoord, waarna ook die paar overlevenden de hopeloosheid van de situatie inzien en vluchten, zich overgeven of zelfmoord plegen. Het is zeer waarschijnlijk dat Varus tot in zijn laatste uren niet zal hebben vermoed dat deze goed georganiseerde Germaanse hinderlaag inderdaad onder aanvoering stond van 'vriend' Arminius. Voor Hermann, de Germaan - zo stond Arminius lange tijd bekend in de Duitse geschiedschrijving - richtte men een monument op, op een plek waarvan men aanvankelijk dacht dat hier de veldslag zich had afgespeeld. Tot de door alles en iedereen uitgefloten Britse amateur-archeoloog Majoor Tony Clunn eind jaren tachtig met zijn metaaldetector enkele Romeinse munten en ovaalvormige loden slingerkogels uit de regeerperiode van Keizer Augustus vindt. Echter, zijn vondst van een Romeins helmmasker brengt de poppetjes pas goed aan het dansen en al snel worden ook wapens en uitrusting gevonden. Thans wordt Kalkriese, 60 kilometer ten noorden van waar het monument voor "Hermann" staat, dan ook beschouwd als dé plek waar Varus verslagen werd. 

Graanvelden en vakwerkhuizen

Dan wordt het hoog tijd om te gaan wandelen. Vanaf het museum volgen we de linkeroever van het Mittellandkanal. Dit kanaal met water in de kleur van dikke erwtensoep werd zo'n honderd jaar geleden - deels met blote handen! - aangelegd en is thans de belangrijkste waterweg in Niedersachsen. We lopen verder door sprookjesachtige bossen en langs uitgestrekte graanvelden, recht op de maar liefst twintig meter hoge uitzichttoren van Venne af. De klim naar boven bezorgt ons werkelijk even wat angstige momenten, maar het uitzicht vanaf de top is prachtig. Daar ver beneden ons zien wij Hof Bünte al liggen - een boerderij waar allerhande biologische producten worden gemaakt en aangeboden, en waar wij onze lunch zullen nuttigen. Aangekomen in het dorpje Venne gaat het pad langs het bijzondere Mühleninsel, een soort openluchtmuseum waar vakwerkhuizen, oude stallen en allerhande gebruiksvoorwerpen van vroeger te bezichtigen zijn. Onze wandeling van vandaag eindigt bij het Eisenzeithaus (het IJzertijdhuis), een tweeschepig woonstalhuis van stro, riet, klei, eikenhout en wilgentakken. Eigenhandig gebouwd door enkele bevlogen archeologen die graag met ons willen delen hoe men hier in de pre-Romeinse ijzertijd (ca. 3e-4e eeuw voor Christus) heeft geleefd. We leren onder andere hoe je met een scherpe vuursteen en een stuk ijzer vuur kunt maken, en hoe ook toen al wol in talloze tinten gekleurd kon worden.

Reusachtige voetsporen

Onze tweede wandeling begint op een wel zeer bijzondere plek. In een oude groeve bij het dorp Barkhausen, aan de rand van het Wiehengebergte, hebben dinosauriërs 150 miljoen jaar geleden enkele reusachtige voetsporen achtergelaten op een thans loodrecht staande wand van zandsteen. De eerste sporen werden in 1921 ontdekt: ronde pootafdrukken met een doorsnee van wel 32 tot 38 centimeter. Ze bleken afkomstig van sauropoden, dieren die volgens wetenschappers meer dan dertien meter groot konden worden. Later werden er nog twee sporen gevonden, ditmaal met voetafdrukken van maar liefst 63 centimeter breed, welke de theropoden toebehoren. Terwijl alle sauropodensporen van boven naar beneden lopen, lopen die van de theropoden naar boven en naar rechts. Ons eerste idee is dat de dino's tegen de wand zijn opgeklommen, maar niets is minder waar. Miljoenen jaren geleden, toen hier nog een tropisch klimaat heerste, was het land vlak en zou hier de kust gelegen hebben. Met de tijd zijn de dinosauriërsporen onder verschillende bodemlagen komen te liggen, tot tektonische krachten 65 miljoen jaar geleden het land voortstuwden en het Wiehengebergte werd gevormd. Tijdens dit proces zijn de bodemlagen met de sporen weer bloot komen te liggen, zij het ditmaal in verticale toestand. Om de tien meter lange en zes meter brede wand heeft men een glazen overkapping geplaatst ter bescherming van de sporen, en de plek wordt opgevrolijkt door twee levensgrote dino's.

Oude watermolen

Van de dino's wandelen we naar Bad Essen, een afstand van ongeveer 10 kilometer. Terwijl we de oranjeblauwe tekens van de DiVa Walk goed in de gaten houden, gaat het pad aanvankelijk gestaag heuvelopwaarts door de bossen. Dan dalen we weer af tot we aan de rand van het Wiehengebergte komen te lopen, telkens met dat schitterende uitzicht op het weidse Noord-Duitse platteland. De oude watermolen van Bad Essen markeert het einde van deze mooie wandeling. En we hebben geluk, want vandaag - net als op alle andere zomerse zondagmiddagen - kan de molen van binnen bezichtigd worden. Het enorme houten waterrad, met een doorsnee van vijf meter, wordt aangedreven door het water van het riviertje de Hunte. En terwijl het graan verwordt tot poeder door de loodzware maalsteen, legt de molenaar ons van alles uit over de werking van de molen, die er nog net zo bij staat als in 1780. Door hun verlies aan betekenis werden watermolens een tijdlang sterk verwaarloosd, tot dit unieke bouwwerk in 1948 aan de gemeente werd geschonken en de grote restauratie kon beginnen. Bad Essen - de eervolle toevoeging "Bad" werd verkregen in 1902 vanwege de geneeskrachtige bronnen - is een uitermate bezienswaardig dorp, met schitterende vakwerkhuizen en een aangenaam autovrij centrum. Maar het enige wat voor ons op dit moment telt, is de blik op al die gezellige terrasjes aan het fotogenieke Kerkplein, waar we zittend in de zon even lekker kunnen genieten van een welverdiend drankje.

PRAKTISCHE INFORMATIE

Hoe er te komen

Met de auto kan men vanaf Amsterdam heel eenvoudig de A1 volgen tot aan de grens met Duitsland, en over de A30 verder rijden tot Osnabrück (E30). Om in Venne te komen neemt men bij Osnabrück de A1 in noordelijke richting, om vervolgens de afslag Bramsche/Engter en de route 218 te nemen naar Venne. Voor Bad Essen rijdt men op de A1 tot voorbij Osnabrück om vervolgens de afslag richting Belm (route 51) en de 65 tot aan Bad Essen te nemen. Osnabrück is zeer goed met een directe treinverbinding vanaf Amsterdam te bereiken. Vanaf het centraal station van Osnabrück vertrekken regelmatig bussen naar diverse plaatsen in de regio. Voor alle opties geldt een reistijd van ca. 3 uur.

Accommodatie en eten

Wij verbleven in de Darpvenner Diele, een prachtige tot vakantieverblijf omgebouwde boerderij met vier comfortabele vakantiewoningen voor 4 personen en een restaurant/café met plaats voor ca. 150 personen. Voor de kinderen zijn er legio boerderijdieren te bewonderen en er is tevens een ruime speelplaats voor hen ingericht. Dit uiterst gemoedelijke en gastvrije onderkomen is gelegen aan de DiVa Walk, tegenover het Eisenzeithaus, aan de rand van het dorp Venne. Zie ook www.darpvenner-diele.de. Hof Bünte kan tijdens de wandeling voor een biologisch verantwoorde lunch zorgen, zie www.hof-buente.de.

Bezienswaardigheden

De permanente tentoonstelling in Museum und Park Kalkriese over de Varusslag is naar aanleiding van het jubileum "2000 jaar Varusslag" helemaal vernieuwd en biedt een prachtige kans je te verdiepen in de geschiedenis. Zie www.kalkriese-varusschlacht.de. Het Eisenzeithaus ligt in Darpvenne. Het huis zelf is alleen op zondagmiddagen geopend, maar het terrein is elke dag vrij toegankelijk. Zie www.eisenzeithaus.de. Ook de dinosaurussporen zijn vrij toegankelijk. Alle genoemde bezienswaardigheden liggen direct aan de DiVa Walk.

Wandelen

De 105 kilometer lange DiVa Walk wordt perfect aangegeven met oranjeblauwe tekens. Men kan de totale lengte afleggen in een paar dagen, of slechts delen ervan lopen vanaf plaatsen als Venne of Bad Essen. Beide beschreven wandelingen hebben een afstand van ca. 10 kilometer. Zie ook www.divawalk.de. Een goede kaart (1: 30.000) van de wandelroute is o.a. te verkrijgen via de site www.geheimoverdegrens.nl voor Euro 2,95.

Deze reis werd mogelijk gemaakt door Geheim over de grens en Kinder-Vakanties.

© 2012, Monique van Gaal

Dit artikel is gepubliceerd in Op lemen voeten, 2012-3